biografia

​

Kompozytor, organista, dyrygent, pedagog i organizator życia muzycznego. W latach 1887-1893 uczęszczał do szkoły przyklasztornej w Świętej Lipce, gdzie odbył wykształcenie muzyczne. W 1893 Nowowiejski przeniósł się do Olsztyna. Rozpoczął pracę w pruskiej orkiestrze Pułku Grenadierów, komponował utwory dla orkiestry wojskowej i zespołów amatorskich. W latach 1898-1900 był organistą w kościele św. Jakuba w Olsztynie. Kontynuował naukę na kursach organizowanych w Konserwatorium Sterna w Berlinie (1898) w klasie organów O. Dienela iw klasie kompozycji EE Tauberta oraz w szkole muzyki kościelnej w Ratyzbonie (1900). W latach 1900-1906 studiował w mistrzowskiej szkole Royal Academy of Arts w Berlinie w klasie kompozycji M. Brucha (do 1902, a później w latach 1904-1906). Jednocześnie uczęszczał na wykłady z muzykologii i estetyki na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma (1901-1902). Nowowiejski dwukrotnie otrzymał nagrodę im. G. Meyerbeera (1902 i 1904) - Prix de Rome. Otrzymane środki przeznaczył na 18-miesięczną podróż artystyczną przez Niemcy, Francję, Belgię, Włochy i Afrykę Północną. Od 1906 Nowowiejski przebywał w Berlinie, gdzie nawiązał bliskie kontakty z zespołami polonijnymi i prowadził życie ożywionego kompozytora i wirtuoza. Odbył liczne podróże do Warszawy, Krakowa, Lwowa i na Bliski Wschód, gdzie koncertował m.in. w obecności Patriarchy Jerozolimy. W tym samym czasie Nowowiejski zorganizował pierwsze koncerty symfoniczne jako kompozytor na polskiej wsi (Lwów, Warszawa), gdzie m.in. jego symfonię h-moll i oratorium Znalezienie św. Krzyża / Dokonano odkrycia Świętego Krzyża. W 1907 roku w Usti nad Łabą odbyła się światowa premiera oratorium Nowowiejskiego Quo Vadis. Prapremiera ostatecznej wersji utworu odbyła się w Amsterdamie w 1909 roku. Oratorium zostało entuzjastycznie przyjęte w całej Europie i Ameryce, gdzie do 1939 roku zostało wykonane ponad 200 razy, a w Polsce - po raz pierwszy w Warszawie w 1912 roku.

W 1909 Nowowiejski przeniósł się do Krakowa, gdzie przebywał przez 5 lat. Objął funkcję dyrektora artystycznego stowarzyszenia muzycznego, prowadził koncerty symfoniczne i występował jako organista. W 1910 Nowowiejski wziął udział w obchodach 500-lecia polskiego zwycięstwa w bitwie pod Grunwaldem oraz w uroczystym odsłonięciu pomnika IJ Paderewskiego skomponowanej przez Rotę, pieśni patriotycznej opartej na tekstach Marii Konopnickiej (tytuł otwierający - Hasło ). I wojnę światową spędził w Berlinie jako członek orkiestry garnizonowej. Po wojnie Nowowiejski zamieszkał w Poznaniu i aktywnie włączył się w zrewitalizowane życie kulturalne miasta. W 1920 brał udział w rankingach na Warmii i Mazurach. Od 1920 wykładał w Konserwatorium w Poznaniu na Wydziale Muzyki Kościelnej, kierował orkiestrą, w latach 1922-1927 prowadził kurs organowy i kurs improwizacji. W 1924 roku Opera Poznańska wystawiła Legendę Bałtyku, wystawioną 50 razy w ciągu jednego sezonu. Nowowiejski współpracował także z licznymi zespołami chóralnymi. Brał udział w spotkaniach śpiewaków i dyrygował dużymi, połączonymi zespołami chóralnymi. Od 1920 do 1921 organizował 400-osobowy chór narodowy i był członkiem jury wielu konkursów. Często koncertował na organach, grał muzykę barokową, współczesne utwory kompozytorów francuskich oraz własne improwizacje. Poznańskie Radio tradycyjnie transmitowało swoje koncerty organowe w całej Polsce w Wielki Czwartek. W 1927 Nowowiejski zrezygnował ze stałego stanowiska i całkowicie poświęcił się komponowaniu i wykonawstwu. Podczas zjazdu śpiewaków w 1929 Nowowiejski prowadził chór liczący 20 000 śpiewaków, którzy wykonali jego Psalm 136 Jeruzalem - Ojczyzna / Psalm 136 Jeruzalem - Heimat. W 1931 został honorowym członkiem Towarzystwa Muzyki Organowej w Londynie obok J. Sibeliusa, P. Hindemitha i A. Roussela. Trzy lata później (1934) dyrygował swoim baletem operowym Malowanki ludowe w cyklu koncertów kompozytorskich w Paryżu. W tym samym roku M. Dupré zagrał w Paryżu swoją I symfonię organową. W latach 1935-1939 Nowowiejski dyrygował Obywatelską Orkiestrą Symfoniczną w Poznaniu dla promocji muzyki współczesnej (M. Ravel, A. Roussel, E. Schmitt, I. Strawiński, TZ Kassern, T. Szeligowski). W obawie przed aresztowaniem ukrywał się we wrześniu 1939 r. w szpitalu Sióstr Elżbietanek, a później w Krakowie. Stamtąd wrócił do Poznania w 1945 roku. Wkrótce zmarł i został pochowany na poznańskiej Skałce Krypta Zasłużonych w kościele św.

Nowowiejski otrzymał następujące nagrody i wyróżnienia: nagrodę British Musician Association na konkursie kompozytorskim w Londynie za marsz fortepianowy Pod sztandarem pokoju (1898); Nagroda im. G. Meyerbeera - Prix de Rome (dwukrotnie: najpierw za oratorium Powrót syna marnotrawnego, fuga na chór i orkiestrę oraz Uwertura romantyczna 1902, a później za Symfonię a-moll i Symfonię h-moll 1904); Nagroda im. L. van Beethovena w Bonn za Swaty polskie (1903); I nagroda na konkursie w Chicago za kantatę na chór, orkiestrę i organy (1907); nagroda w konkursie we Lwowie za Żałobny pochód Kościuszki na Wawel / kondukt żałobny Kościuszki na Wawel (1907); nagroda w konkursie na 100. urodziny Chopina we Lwowie za pieśń solową Zagasły już (1910); nagroda w Arras za Medytację en mi majeur (1911); nagroda Towarzystwa Muzyki Organowej w Londynie za 9 symfonii na organy (1931); Narodowa Nagroda Muzyczna Roku przyznana przez zespół muzyków warszawskich (1935). Odznaczony także tytułem Szambelana Papieskiego, aw 1936 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Honorowym Zjednoczonych Polskich Zespołów Śpiewaczych i Muzycznych. Część jego rękopisów spłonęła podczas działań wojennych w 1945 r., a wiele zaginęło. Dzieła kompozytora przechowywane są w Bibliotece Raczyńskich oraz w prywatnym archiwum rodziny Nowowiejskich w Poznaniu.

(z pwm.com.pl)