Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες και μέρη του υπόλοιπου κόσμου, το έτος 1821 σηματοδοτήθηκε από την έναρξη ενός απελευθερωτικού κινήματος. Μετά από περισσότερα από 350 χρόνια καταπίεσης από την Οθωμανική αυτοκρατορία, ο λαός απαίτησε την ελευθερία του από ξένες κυριαρχίες.

 

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς, η Ελλάδα αποσυνδέθηκε από τα ευρωπαϊκά γεγονότα, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη ξεκίνησε η γόνιμη περίοδος της Αναγέννησης, επίσης υπό την επιρροή των καλλιτεχνών και των λόγιων που είχαν διαφύγει από το Βυζάντιο, πρώτα στην Ιταλία και αργότερα στην υπόλοιπη ήπειρο. Η Ιταλική Αναγέννηση ήταν μια δήλωση αγάπης για τη χαμένη ελληνορωμαϊκή κληρονομιά της κλασικής περιόδου. Στην άνθιση που ακολούθησε στην αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική και τις επιστήμες, η μουσική δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την επίδραση του ελληνικού ιδεώδους.

Το 1600, η «Ευρυδίκη» του Jacopo Peri ήταν η πρώτη όπερα που παίχτηκε στη Φλωρεντία. Η προέλευση της όπερας ανάγεται στις προσπάθειες της «Camerata fiorentina», μιας ομάδας λογίων και αριστοκρατών, η οποία επιδίωξε την αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας. Όμως, ενώ η όπερα έχει τις ρίζες της στην αρχαία τραγωδία και την κωμωδία, οι μικρότερες μουσικές φόρμες της φωνητικής μουσικής όπως τα μαδριγάλια, οι άριες και τα τραγούδια εμπνεύστηκαν περισσότερο από την παράδοση του λυρικού τραγουδιού, ακολουθώντας το παράδειγμα των «Αοιδών» που συνόδευαν το τραγούδι τους με την λύρα.

 

Η Αναγέννηση έφερε την περίοδο του Μπαρόκ και τέλος τον Διαφωτισμό και τη μελέτη της αρχαιότητας. Ο ενθουσιασμός του Joachim Johann Winkelmann (1717-1768) για την ελληνική αισθητική προέκυψε κατά την επίσκεψή του στη συλλογή αρχαιοτήτων του Αυγούστου του Δυνατού στη Δρέσδη. Το βασικό του έργο «Η ιστορία της αρχαίας τέχνης», που δημοσιεύτηκε στη Δρέσδη το 1764, σηματοδότησε την αρχή της περιόδου του Κλασσικισμού στις γερμανόφωνες χώρες. Τα ελληνικά ιδεώδη επηρέασαν όσο τίποτα την ποίηση και τη μουσική του Κλασσικισμού. Όλες αυτές οι (ανθρωπιστικές) επιρροές σίγουρα συνέβαλαν στο ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. Τον 19ο αιώνα με το πέρασμα στο Ρομαντισμό, πολλοί καλλιτέχνες άρχισαν να προβληματίζονται για την ταυτότητά τους και τις ρίζες τους στη νεοσύστατη Ευρώπη. Μπροστά στην ομορφιά των αρχαίων γλυπτών , τα οποία λόγω των ανασκαφών σε Ελλάδα και Ιταλία μεταφέρονταν στην Αγγλία, Γαλλία , Γερμανία και άλλού, ήταν αναπόφευκτο οι Ρομαντικοί συνθέτες και ποιητές του 19ου αιώνα να εξιδανικευσουν την Ελληνική Αρχαιότητα.

Ο Franz Schubert συνέθεσε μουσική για περισσότερα από τριάντα λυρικά ποιήματα του Goethe, του Schiller ή του φίλου του Johann Meyrhofer, αποκλειστικά με θέματα από την ελληνική μυθολογία.

​

Ο Λόρδος Μπάυρον έγραψε το ποίημά του "Child Charolds Pilgrimage" το 1812. Αφήνοντας την Αγγλία, ο Λόρδος Μπάυρον ταξίδεψε μέσω Πορτογαλίας και Ισπανίας στην Ιταλία, από όπου έφτασε τελικά στην Ελλάδα. Αυτό το συμβολικό «προσκύνημα», όπως το αποκάλεσε, είναι αντιπροσωπευτικό της νεολαίας της Ευρώπης της εποχής, στην αναζήτηση των ριζών της.

Ο Λόρδος Βύρων δεν ήταν ο μόνος. Πολύ πριν από αυτόν, το 1797, ο Friedrich Hölderlin έγραψε στο «Υπερίονα», ένας νέος που θαύμαζε τόσο το πνεύμα της Ελλάδας και έσπευσε να συμμετάσχει στον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Ο Percy Bysshe Shelley έγραψε το 1921 το δράμα «Ελλάς», από το οποίο προέρχεται το διάσημο απόφθεγμα "Είμαστε όλοι Έλληνες". Ο Wilhelm Müller (ο επίσης αποκαλούμενος "έλληνας Müller" ποιητής της "Ωραίας Μυλωνούς") και ο πολωνός βάρδος Juliusz Słowacki είναι μερικοί ακόμα από τους πολυάριθμους ρομαντικούς που έχουν καλέσει στον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Η λίστα των "Φιλελλήνων» είναι μακριά: από την Αγγλία και την Ιταλία μέχρι την Πολωνία και τη Ρωσία, η τέχνη που τραγούδησε την «Ελλάδα» αντήχησε σε όλη την Ευρώπη, μια αγάπη που έκτοτε διατρέχει τη μουσική και τη λογοτεχνία όλου του κόσμου.

​

Η 200η επέτειος από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης (1821-2021) είναι λοιπόν μια καλή συγκυρία για να θυμηθούμε την κοινή ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδος. "Όμορφε κόσμε, πού είσαι;" έγραψε ο Φρίντριχ Σίλερ στους "Θεούς της Ελλάδας" που μελοποίησε ο Φραντς Σούμπερτ.

Είναι λοιπόν χαρά μας και τιμή μας να παρουσιάσουμε μερικά από τα ωραιότερα τραγούδια του Φιλελληνισμού από όλο τον κόσμο, αυτή τη σημαντική χρονιά στο πλαίσιο του έργου μας «Song of Hellas».

 

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την επιτροπή «Ελλάδα 2021», καθώς το έργο πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και τη χορηγία της. Θερμές ευχαριστίες επίσης στους είκοσι πέντε καλλιτέχνες που με αληθινό ιδεαλισμό και αγάπη για την ποίηση και η μουσική, ανιδιοτελώς συμμετείχαν στο έργο αυτό, το αφιερωμένο στην Ιδέα της «Ελλάδος».

ποίηση και η μουσική, ανιδιοτελώς συμμετείχαν στο έργο αυτό, το αφιερωμένο στην Ιδέα της «Ελλάδος».

​

Νοέμβρης 2021