Φραντς Σούμπερτ
(1797-1828)

Επάνω: Πορτρέτο του Wilhelm August Rieder βασισμένο σε ακουαρέλα του 1825

Kάτω: Schubertiade, Moritz v. Schwind 1868.

Η θέση του Φραντς Σούμπερτ στη μουσική ζωή της εποχής του δεν μπορεί να προσδιοριστεί εύκολα εκ των υστέρων. Πάρα πολλοί μύθοι έχουν υπερισχύσει της ιστορικής πραγματικότητας και το ρομαντικό κλισέ της κακώς παρεξηγημένης ιδιοφυΐας είναι πολύ φτηνό. Στην πραγματικότητα, ο Schubert δεν ήταν σε καμία περίπτωση ένας άγνωστος συνθέτης, αλλά κατάφερε να καταγράψει σταθερή και αυξανόμενη επιτυχία και σίγουρα ζωντανά από τη δουλειά του. Το πραγματικό του νόημα, ωστόσο, δεν αναγνωρίστηκε εξ αποστάσεως κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αυτό συνέβη μόνο μεταθανάτια, αφού ο Robert Schumann και ο Felix Mendelssohn Bartholdy είχαν επιτρέψει την παγκόσμια πρεμιέρα της μεγάλης ντο μείζονα συμφωνίας D 944.

Ο Σούμπερτ γεννήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1797 σε μια μικρή πόλη κοντά στη Βιέννη ως γιος του τοπικού διευθυντή. Το μουσικό του ταλέντο ήρθε από νωρίς στο προσκήνιο και ενθαρρύνθηκε. Σε ηλικία έντεκα ετών του απονεμήθηκε μια θέση ως αγορίστικη χορωδία στην Ορχήστρα του Δικαστηρίου της Βιέννης, η οποία συνδέθηκε με υποτροφία για τον Κατάδικο της πόλης της Βιέννης και το γυμνάσιο. Εκτός από τα σχολικά μαθήματα, ο Σούμπερτ έλαβε ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη μουσική εκπαίδευση, για την οποία ο κύριος υπεύθυνος ήταν ο αρχιμουσικός Antonio Salieri. Ο Σαλιέρι παρουσίασε τα μαθήματα του Σούμπερτ σε γενικές γραμμές, αλλά στόχευε συνολικά στην όπερα, και έτσι ο Σούμπερτ συνέθεσε μια ολόκληρη σειρά από singspiel και δραματικές σκηνές στα νιάτα του.

Σε ηλικία δεκαεπτά ετών ο Σούμπερτ πήρε αρχικά τον δρόμο που χάραξε ο πατέρας του και από το 1814 εργάστηκε ως βοηθός δάσκαλος στο σχολείο του, όπου συνέχισε και τις μουσικές του σπουδές για περίπου δύο χρόνια. Το έτος 1817 σηματοδότησε μια καμπή στη ζωή του Σούμπερτ. Έλαβε τη δελεαστική πρόταση από τον Κόμη Εστερχάζυ να κάνει μαθήματα μουσικής στις δύο κόρες του και έτσι πέρασε τις καλοκαιρινές διακοπές στην θερινή του κατοικία. Αυτή η παραμονή πρέπει να άνοιξε νέους ορίζοντες στον Σούμπερτ. Δεν επέστρεψε στο σχολείο, κάτι που οδήγησε σε διάλειμμα με τον πατέρα του για λίγο, και αποφάσισε να ζήσει στη Βιέννη ως μουσικός και συνθέτης. Για οικονομικούς λόγους μοιραζόταν ένα διαμέρισμα με τον φίλο του, ποιητή Johann Mayrhofer. Με αυτό, ο Σούμπερτ είχε βρει τον τρόπο ζωής που του ταίριαζε και μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, τον Νοέμβριο του 1828, έζησε σε διάφορες κοινότητες. Η ανταλλαγή ιδεών με φίλους ήταν σημαντική για τον Σούμπερτ. Συναντήθηκε τακτικά με μια ομάδα ομοϊδεατών που άλλαξαν με τα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων μουσικών, αλλά που κυριαρχούνταν από συγγραφείς και ζωγράφους.

Αφού μετακόμισε στη Βιέννη, ο Σούμπερτ αναζήτησε έναν τρόπο να μπει στο μουσικό κοινό και τον βρήκε γρήγορα. Ήδη από τον Νοέμβριο του 1818, του ανατέθηκε να γράψει τη μουσική για ένα έργο και στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Σούμπερτ, με διάφορους βαθμούς τύχης, ασχολήθηκε με διάφορα έργα όπερας και σκηνής. Το 1820 άρχισε να δημοσιεύει τα τραγούδια του -με τεράστια επιτυχία. Αν και κέρδιζε πολύ καλά από τα αυτοεκδοθέντα τραγούδια, σύντομα προτίμησε να αναζητήσει συνεργασία με εμπορικούς εκδότες για να απαλλαγεί από τη δουλειά των πωλήσεων. Στην αλλαγή του έτους 1822/23, ο Σούμπερτ μολύνθηκε προφανώς από σύφιλη. Η ασθένεια ξέσπασε στα μέσα του έτους και μπορεί να υποτεθεί ότι από τότε ο Schubert υποβλήθηκε επανειλημμένα σε θεραπεία με υδράργυρο, η οποία συνδέθηκε με σοβαρές παρενέργειες.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1820, εκδότες εκτός Βιέννης άρχισαν επίσης να δείχνουν ενδιαφέρον για το έργο του Σούμπερτ, ειδικά για τα ορχηστρικά έργα του. Ο συνθέτης είχε ξεκινήσει σοβαρές διαπραγματεύσεις όταν αρρώστησε ξαφνικά βαριά στις αρχές Νοεμβρίου 1828. Προφανώς εξασθενημένος από τις θεραπείες υδραργύρου ούτως ή άλλως, δεν μπόρεσε να συνέλθει. Ο Σούμπερτ πέθανε στις 19 Νοεμβρίου 1828.

Πηγή: www.berlinerfestspiele.de (2019)